Nieuwe opvanglocaties voor asielzoekers

Het Rijk vraagt alle gemeenten opvangplekken beschikbaar te stellen. Voor Amersfoort gaat het om 941 plekken in 2025. Op dit moment zijn er 754 plekken, waarvan meer dan de helft tijdelijk. Daarmee voldoet Amersfoort niet aan de landelijke spreidingswet.

• De gemeente onderzocht samen met het COA en deskundigen meer dan 70 mogelijke plekken. Daarbij keken zij naar geschiktheid en of de plek past bij de buurt. Het college stelde twee locaties voor: één in Vathorst en één in Schothorst.
• Na het bekendmaken van deze locaties ontstond veel onrust bij inwoners en de gemeenteraad. Tijdens de informatieavonden bleek dat er veel vragen en zorgen zijn. Ook gaven inwoners aan dat ze zich niet gehoord en te weinig betrokken voelden.
• Het college constateerde dat het perspectief van omwonenden, belangenorganisaties en de gemeenteraad tot nu toe onvoldoende was meegenomen. Achteraf gezien had dat eerder en breder gemoeten. Daarvoor bood het college zijn excuses aan.
• Het college legt het voorstel voor de twee locaties nu niet in deze vorm voor aan de gemeenteraad
• Op 30 september zijn veel inwoners gehoord tijdens een vergadering van de raadscommissie.
• Op 14 oktober is de gemeenteraad in de Commissie Omgeving in gesprek gegaan met het college van B&W over het proces van de afgelopen tijd en over de vervolgstappen. De vergadering is terug te kijken via de website van de Raad. 

Het college gaat nu eerst met de gemeenteraad in gesprek. Samen bekijken zij hoe de gemeente het gesprek met inwoners en betrokken organisaties beter kan voeren en hoe het proces een vervolg krijgt.

Op 30 september zijn veel inwoners gehoord tijdens een vergadering van de raadscommissie. Op 14 oktober praat de gemeenteraad hier verder over met het college in de Commissie Omgeving (voortgezette behandeling). Er is tijdens deze vergadering niet opnieuw inspreekrecht, omdat iedereen op 30 september kon inspreken. De vergadering is wel openbaar en te volgen via de stream.

Wat niet ter discussie staat, is dat Amersfoort verantwoordelijkheid neemt voor opvang. Dat is zowel een wettelijke plicht als een morele opdracht. Hoe we dat op een goede manier doen, gaan we samen bepalen.

Hieronder vind je meer informatie over onderwerpen zoals veiligheid, leefbaarheid, welke vluchtelingen er komen en wat dat betekent voor de buurt. Deze pagina vullen we de komende tijd verder aan.

We hebben ook verschillende Woo-verzoeken ontvangen. Zodra alle informatie verzameld is, publiceren we die hier. Met de Woo-verzoeken hebben bewoners aan de gemeente verzocht om informatie over het project voor nieuwe azc-locaties openbaar te maken. 

Wil je liever persoonlijk met ons in gesprek? Mail dan je telefoonnummer naar opvangvluchtelingen@amersfoort.nl of neem contact met ons op via telefoonnummer 14 033. Een medewerker neemt dan zo snel mogelijk contact op.

Alles over een veilige en prettige buurt

Gemeente en COA werken samen aan veiligheid rond de opvanglocatie

Een veilige en rustige leefomgeving is belangrijk voor iedereen. Daarom willen de gemeente en het COA dat het in en rond asielopvanglocaties veilig is. Omwonenden, medewerkers en bewoners moeten zo veilig mogelijk kunnen wonen en werken op en rondom een COA-opvanglocatie.

• Om incidenten, crimineel en/of overlastgevend gedrag te voorkomen en aan te pakken, zijn er nationale maatregelen.
• En er is een aanpak op de COA-opvanglocaties.

Wie toezicht houdt en wie je kunt bellen bij overlast 

Het COA is verantwoordelijk voor de veiligheid op de locaties. Tussen 8.00 en 22.00 uur zijn er COA-medewerkers aanwezig, die de bewoners begeleiden. Daarnaast werken er 24/7 professionele beveiligers op de locaties. Het telefoonnummer van elke locatie staat op de website van coa. Tijdens het participatietraject kunnen we afspraken met de buurt maken. Veel azc's werken bijvoorbeeld met een BuurtBeheerGroep. Er zijn de regelmatig overleggen met omwonenden, het COA, de wijkagent en andere betrokken partijen. 

De burgemeester is, samen met de politie, verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid in de gemeente. Bij overlast belt u met de wijkagent.
(Bron: COA - Opvanglocatie in de buurt?).

Maatregelen die het COA kan treffen bij incidenten

Het COA kan maatregelen treffen, bijvoorbeeld als een bewoner zich niet aan de regels houdt. Of als de bewoner zich op een andere manier niet aanvaardbaar gedraagt.

• Bij strafbare feiten schakelt het COA de politie in en adviseert eventuele slachtoffers altijd om aangifte te doen.
• Agressie- en geweldsincidenten tegen COA-medewerkers en andere personen die op de locatie werken, handelt het COA af volgens de landelijke afspraken van Veilige Publieke Taak (VPT). Dat kan invloed hebben op de asielprocedure of een eventuele rechtszaak.
• Het COA heeft verschillende manieren om ander onacceptabel gedrag te corrigeren en om bewoners te confronteren met de negatieve gevolgen van dit gedrag. Bij kleine overtredingen, kan COA een afkoelperiode van maximaal 4 uur instellen. Dan gaat het over het overtreden van huisregels over bijvoorbeeld roken of het schoonhouden van de eigen woonruimte. Dan mag de bewoner tijdelijk de locatie niet meer in. Het COA heeft deze maatregel in Amersfoort de afgelopen 25 jaar niet toegepast. Het COA zet deze maatregel niet in bij bewoners die mogelijk onrust in de buurt gaan veroorzaken.

Meer over de aanpak van incidenten lees je op COA - Aanpak van incidenten en overlastgevend gedrag.

Meer politie of handhavers

Of er bij het openen van nieuwe azc's meer politie of handhaving nodig is, bespreken de gemeente, het COA en de betrokken organisaties bij de uitwerking van de plannen.

Ervaringen met veiligheid bij bestaande opvanglocaties

COA en gemeente Amersfoort evalueren regelmatig, bijvoorbeeld bij de locatie Campanile Hotel. De ervaring in Amersfoort is dat omwonenden van de azc’s weinig overlast ervaren. Wij zien dat het COA incidenten adequaat oppakt. Politie, handhaving, COA en bijvoorbeeld de gebiedsmanager weten elkaar snel te vinden, wanneer nodig. Verder praten professionals (waaronder wijk- en jeugdboa’s) regelmatig met bewoners, om te onderzoeken wat er nodig is aan zorg en aandacht. En ze verwijzen door en/of schakelen met de opvanglocatie.

Als een locatie toch niet geschikt blijkt

Elke locatie kent periodieke evaluaties. Als daaruit blijkt dat maatregelen nodig zijn, dan nemen de betrokken partijen die. Als een maatregel niet werkt, kunnen gemeente en COA op die manier ook tijdig het beleid aanpassen of zo nodig opschalen. Gelukkig is dat in Amersfoort nog niet nodig geweest. 

Wie komen er wonen, hoe ziet hun dagelijks leven eruit en welke rechten en plichten hebben ze?

Begrippen

• Asielzoekers: mensen die bescherming aanvragen in Nederland door een asielprocedure te starten.
• Vluchtelingen: asielzoekers die een verblijfsvergunning krijgen, omdat ze gevaar lopen in hun land.
• Veilige landers: mensen uit landen zonder oorlog/vervolging. Zij krijgen meestal geen asielstatus.
• Vergunninghouders (statushouders): vluchtelingen met een verblijfsvergunning, die recht hebben op huisvesting.
• Alleengaande minderjarige vreemdelingen (amv’s): jongeren onder 18 jaar die zonder ouders naar Nederland komen.
• Ongedocumenteerden: mensen zonder verblijfsvergunning of asielprocedure. Zij verblijven niet in azc’s.

Asielzoekers die in Nederland en in een azc mogen blijven

Tijdens het asielproces vangt het COA asielzoekers op in verschillende soorten opvanglocaties. Meer hierover kun je lezen op de webpagina van het COA. Na afloop van de procedure biedt het COA vergunninghouders opvang, totdat ze woonruimte krijgen in een gemeente. Afgewezen asielzoekers mogen nog 28 dagen in een azc wonen om hun vertrek voor te bereiden.

Hoe lang blijven asielzoekers gemiddeld op een azc?

Hoe lang asielzoekers gemiddeld in een azc verblijven, hangt af van veel factoren. De asielprocedure kent verschillende stappen, beginnend bij de aanmelding in ter Apel. Eenmaal op een azc wacht een asielzoeker gemiddeld 21 maanden op een besluit door de IND. Als asielzoeker een verblijfsvergunning krijgt, wordt deze gekoppeld aan een gemeente en wacht vervolgens in het azc op huisvesting. Op dit moment is deze wachttijd tussen de 6 maanden en 1 jaar. Dit verschilt per doelgroep (alleengaand, gezinsverband of wachtend op gezinshereniging). 
Als de asielzoeker geen verblijfsvergunning krijgt, kan deze nog een bezwaar indienen. Dan volgt opnieuw een wachttijd van 6 weken tot een half jaar op een besluit door de IND. Als de IND de aanvraag dan weer afwijst, kan de asielzoeker nog in beroep gaan bij de rechter. Ook daarvoor geldt een wachttijd. Als de rechter het beroep gegrond verklaart, moet de IND opnieuw een beslissing nemen. Daarvoor geldt een wachttijd van 6 weken, mogelijk verlengd met nog eens 6 weken. Soms mag een asielzoeker de uitkomst van het bezwaar en/of beroep in Nederland in een azc afwachten.

Bron: Beslistermijnen en Bezwaar maken of in beroep gaan

Wie in de nieuwe opvanglocaties in Amersfoort komen

Het COA beslist welke bewoners naar een locatie komen. Dat kunnen mensen van verschillende leeftijden zijn (gezinnen en volwassenen). Ze verblijven nu in Ter Apel of andere azc’s en wachten op de uitkomst van hun asielaanvraag. Omdat de asielprocedure lang duurt en woningen schaars zijn, verblijven bewoners vaak langer in een azc, ook nog nadat ze een verblijfsvergunning hebben gekregen. Op de webpagina van de SER staan cijfers over de landen van herkomst en de samenstelling van asielzoekers.

Wie er niet komen

• 80 alleengaande minderjarige vreemdelingen (amv’s) hebben in Amersfoort een eigen opvang aan de Barchman Wuytierslaan met speciale begeleiding. Amersfoort voldoet daarmee aan haar plicht om voldoende amv’s te huisvesten.
• Mensen uit veilige landen krijgen een versnelde procedure. Het COA vangt deze mensen versoberd en op aparte locaties op. Alleen als zij in beroep gaan, verblijven ze wel in een regulier azc. Meer informatie over veilige landers staat op de webpagina van COA.
• Sommige mensen die gevlucht zijn, kunnen niet zelfstandig in een azc wonen. Ze hebben bijvoorbeeld psychische problemen of missen vaardigheden en zorgen daardoor voor overlast. Voor hen zijn er aparte opvanglocaties elders in Nederland.

Bewoners mogen werken

Asielzoekers mogen werken. Om werkgevers en asielzoekers/statushouders elkaar te helpen vinden vanuit de opvang, werkt het COA samen met de gemeente (afdeling Werk en Inkomen). Het gaat meestal om zelfwerkzaamheid voor het COA (tegen een kleine vergoeding, denk bijvoorbeeld aan conciërge-achtige taken) en in enkele gevallen om betaald werk. Om meer asielzoekers betaald te laten werken, startte Amersfoort in 2025 met een succesvolle proef met een jobhunter. Deze jobhunter begeleidt bewoners van het AZC op de locaties Hotel Campanile en AZC Amersfoort naar werk.

Dagbesteding

Bewoners van het azc zijn vaak druk met hun asielprocedure en krijgen daarin begeleiding van Vluchtelingenwerk en het COA. Daarnaast kunnen ze taallessen volgen en vrijwilligerswerk doen of betaald werk. Gezinnen zijn druk met het dagelijkse leven van de kinderen zoals school, huiswerk, koken, etc. Verder kunnen ze meedoen aan activiteiten die het COA met samenwerkingspartners en bewoners organiseert. Lees hierover meer op de webpagina van het COA.

Wat verandert er in de wijk en hoe werken we samen aan een goede relatie tussen buurt en opvang?

Inpassing in de buurt

De komst van een nieuwe opvanglocatie heeft impact op de omgeving. We vinden het belangrijk om dit goed te organiseren, mét oog voor de buurt. Dan kan een azc ook kansen bieden. 

Bewoners doen boodschappen, kinderen gaan naar school en volwassenen nemen deel aan sport, activiteiten of vrijwilligerswerk. Vaak ontstaat er zo vanzelf contact met de buurt. Daarnaast komt er op de opvanglocatie ruimte voor activiteiten gezamenlijk met de buurt, zoals taallessen of creatieve activiteiten of andere buurtinitiatieven. Welke precies, hangt af van de wensen en ideeën van omwonenden. Die kunnen tijdens het opstellen van de kaders (voorwaarden) aangeven waar behoefte aan is.

Op die manier kan de opvanglocatie een positieve bijdrage leveren aan de buurt. Een bekend voorbeeld hiervan is Plan Einstein in Utrecht waar buurtbewoners en asielzoekers samen leren en werken.

Waarde van omliggende woningen

Welk effect de komst van een azc heeft op de waarde van omliggende woningen hangt af van veel factoren, waaronder een goede inpassing in de buurt en is niet vooraf vast te stellen. Als er sprake is van aantoonbare waardevermindering van de woning door een aanpassing in het omgevingsplan, dan kun je in sommige gevallen in aanmerking komen voor een tegemoetkoming. Meer daarover lees je op de pagina Schadevergoeding aanvragen.

Er zijn verschillende onderzoeken naar de effecten op de waarde van woningen bekend, waaronder:

• Een onderzoek waaruit blijkt dat in een stedelijke omgeving geen negatief effect optreedt op de woningprijzen of grondwaardes: The effect of asylum seeker reception centers on nearby house prices: Evidence from The Netherlands (2019).
• Een onderzoek waaruit een waardedaling van 3-6% blijkt binnen een straal van 2 kilometer: A world deiveded: Refugee centers, house prices, and household preferences.

Gevolgen voorde wijk

De opvanglocatie krijgt voldoende parkeergelegenheid volgens het parkeerbeleid in Amersfoort. Onderzoek naar de noodzaak voor maatregelen om toenemende druk op verkeer en wijkvoorzieningen te treffen, kan in de uitwerkingsfase van de plannen plaatsvinden.

School

Alle kinderen in Nederland hebben recht op onderwijs. Ook kinderen van asielzoekers gaan zo snel mogelijk naar school. In ieder geval binnen 3 maanden nadat ze in Nederland zijn aangekomen. Vaak gaan kinderen eerst naar een gespecialiseerde klas waar ze intensief taalonderwijs krijgen. Vervolgens mogen ouders zelf een school kiezen. Meer hierover lees je op de COA-webpagina.

Zorg

De Gezondheidszorg Asielzoekers biedt huisartsenzorg op vrijwel alle azc’s in Nederland. Dat is ook in Amersfoort zo. Asielzoekers gaan dus niet naar een huisarts in de wijk.

Druk op buurtvoorzieningen

Op azc’s organiseren COA, hun partnerorganisaties en vrijwilligers allerlei activiteiten. Zo investeert het COA momenteel in sportvoorzieningen op azc’s. Daarnaast kunnen azc-bewoners lid worden van lokale sport- of vrije tijdsverenigingen en kerk, moskee, buurthuizen, parken, activiteiten van buurtsportcoaches en dergelijke bezoeken, als ze dat willen. In de uitwerkingsfase van de plannen gaat de gemeente graag in gesprek met deze buurtorganisaties. Bijvoorbeeld over de manier waarop we dit zo kunnen organiseren, dat het voor iedereen prettig recreëren is.

Hoe zijn locaties onderzocht en hoe gaat het proces verder?

Het onderzoek naar mogelijke locaties

De gemeente onderzocht samen met het COA en deskundigen meer dan 70 mogelijke plekken in de stad. Daarbij keken zij zorgvuldig naar de geschiktheid en de mogelijkheid voor inpassing in de buurt. De lijst met daarbij de beknopte beoordeling is in te zien. Er is behoefte aan meer uitleg bij de beoordelingen en die komt binnenkort op deze webpagina. Ook ontving de gemeente verschillende Woo-verzoeken (Wet open overheid) waarin inwoners meer informatie vragen over de locatiekeuze. Ook deze informatie komt zo snel mogelijk op deze webpagina.

Voorwaarden voor een opvanglocatie

Niet elke plek is geschikt als azc. Gemeente, COA en deskundigen stelden voorwaarden op, zoals:

• De locatie moet langdurig beschikbaar zijn (niet alleen tijdelijk). Dit voorkomt belastende en dure verhuisbewegingen van mensen en opvanglocaties.
• De eigenaar moet bereid zijn te verhuren of verkopen aan COA.
• Er is voldoende ruimte (bij ongeveer 300 plekken is het rendabel om alle benodigde voorzieningen op de locatie zelf te maken).
• De plek ligt binnen 15 minuten lopen van voorzieningen zoals supermarkt, onderwijs en openbaar vervoer. Zo kunnen bewoners zelfstandig boodschappen doen, naar school en naar andere afspraken.
• Er zijn geen conflicten met milieueisen (zoals geluidsoverlast, geur of veiligheid).

Het (huidige) stadhuis als mogelijke locatie

De Westsingel 41 is het gebouwdeel dat in eigendom is van de gemeente en dat als eerste beschikbaar komt. Deze locatie is onderzocht en staat op de lijst van de 70 onderzochte mogelijke plekken. De gemeente vindt deze locatie niet geschikt als azc, omdat er geen buitenruimte aanwezig is. Een buitenruimte is essentieel voor het welzijn van mensen die in een opvang verblijven, de kinderen voorop. De overige gebouwdelen van het huidige stadhuis zijn in beeld voor onze culturele podia.

Grote of kleine locaties

Een kleine opvanglocatie kan prettiger en overzichtelijker zijn voor bewoners en omwonenden, en soms een hechtere sfeer bieden. Tegelijkertijd is het bij kleine locaties lastiger om voorzieningen en ondersteuning op niveau te organiseren. Het is bijvoorbeeld niet haalbaar om op elke kleine locatie een dokterspost in te richten, een spreekkamer voor VluchtelingenWerk, een lokaal voor taallessen, kinder- of andere activiteiten met omwonenden uit de buurt. Het COA en haar partnerorganisaties kunnen dan niet met een vast team werken, maar met wisselende teams die naar meerdere kleine locaties moeten reizen.

Bij grotere opvanglocaties kan het COA alle noodzakelijke voorzieningen op de locatie zelf organiseren. Denk aan beveiliging, medische zorg, begeleiding bij de asielprocedure en ondersteuning bij participatie. Ook kan het COA dan werken met een vast team, wat zorgt voor meer continuïteit en kwaliteit in de begeleiding van bewoners. Ook biedt het ruimte voor aanvullende voorzieningen, zoals een Meedoenbalie.

Azc’s in Nederland zijn gemiddeld voor 500 bewoners, maar de grootte varieert sterk. Meer hierover lees je op website van het COA.

De voorgestelde locaties in Vathorst en Schothorst

Er ligt nog geen besluit over de eerder voorgestelde locaties. Het college heeft alle geluiden en zorgen gehoord. Daaruit constateerde zij dat het perspectief van de omwonenden, belanghebbenden en de gemeenteraad onvoldoende is meegenomen. Het college gaat nu eerst met de raad in gesprek. 

Meedenken in het vervolgproces

De gemeenteraad beslist uiteindelijk over nieuwe opvanglocaties. Daarbij volgt de gemeente de participatiegids bij dit soort complexe ontwikkelingen. De planning en de manier waarop we dit proces gaan inrichten, is nog onderwerp van gesprek tussen college en gemeenteraad. Maar er zullen zeker mogelijkheden komen om mee te denken over allerlei aspecten tijdens het proces. Het college en de raad nemen in hun overwegingen over het vervolgproces de inbreng mee die omwonenden in Vathorst en Schothorst tot nu toe deelden.

Communicatie

Op deze webpagina kun je steeds updates lezen, zodra er nieuws te melden is. 

Bestemming azc-gebouwen als er minder asielzoekers en vergunninghouders zijn

De nieuwe azc’s bouwen we zo, dat er in de toekomst bijvoorbeeld jongeren, studenten of spoedzoekers kunnen wonen, als er minder opvang voor vluchtelingen nodig is.

Huidige opvanglocaties in Amersfoort

Op dit moment heeft Amersfoort de volgende opvangplekken:

• Barchman Wuytierslaan: ongeveer 600 plekken (300 in het hoofdgebouw en 300 in tijdelijke units). Door opknap- en uitbreidingsplannen komen daar 100 permanente plekken bij, waardoor er straks in totaal ongeveer 400 blijvende plekken zijn.
• Campanile hotel: sinds februari 2024 ongeveer 150 plekken. Dit is een tijdelijke opvang die COA en gemeente elke 3 maanden evalueren.