Zorg voor mensen met een psychische kwetsbaarheid

Landelijk is er veel aandacht voor ‘verward gedrag’. Lang niet iedereen met psychische problemen raakt verward. Verward gedrag kan ook andere oorzaken hebben, zoals dementie of gebruik van (verdovende) middelen.

Mensen die verward gedrag vertonen, doen dat vaak tijdelijk en zijn ook lang niet altijd gevaarlijk. Voor omstanders kan het wel beangstigend of vervelend zijn. Als er een onveilige situatie ontstaat, voor mensen zelf of hun omgeving, is goede samenwerking nodig met hulpverleners, politie en andere partners in de veiligheidsketen.

Alle gemeenten in Nederland hebben afgesproken een sluitende zorgaanpak te bieden om de ondersteuning aan mensen met verward gedrag te verbeteren. Het doel is: niemand tussen wal en schip. De gemeenten krijgen daarbij ondersteuning door een landelijk team vanuit de ministeries van VWS, J&V, BZK en de VNG.

Landelijk is een manifest opgesteld om ‘meer oog voor elkaar te hebben’. Het manifest is ondertekend door tal van maatschappelijk betrokken personen die hier achter staan. Lees er meer over op www.manifestoogvoorelkaar.nl.  

In de regio Amersfoort zijn verschillende projecten gestart om mensen met psychische klachten te helpen. De projecten sluiten aan op de landelijke bouwstenen. Die vind je op de website van de VNG. Hieronder staat per bouwsteen een korte toelichting. Het gaat over wat er specifiek wordt ontwikkeld voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. De projecten zijn aanvullend op het reguliere werk van de genoemde organisaties (zie ook het kopje Betrokken partijen).

Inbreng van cliënten en naasten

Gemeente Amersfoort heeft een Denktank opgericht die bestaat uit cliënten en hun naasten. De Denktank heeft als doel om kennis en advies op te halen van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Met die informatie ontwikkelen we de bouwstenen. Het Signaleringsteam Amersfoort ondersteunt de Denktank. Bij veel van de onderstaande projecten is ook een vertegenwoordiging van cliënten en/of hun naasten betrokken.

Daarnaast zijn de Crisiskaart (zie crisiskaart.nl) en de Hulpkaart (zie hulpkaart.nl) hulpmiddelen voor cliënten om te zorgen dat zij goede hulp krijgen als ze verward raken. De Crisiskaart en de Hulpkaart geven houvast voor hen zelf (individueel) en voor de mensen die helpen. We zorgen dat cliënten en hulpverleners deze kaarten goed kennen.

Preventieve levensstructuur

Participatie

In opdracht van de gemeenten in de arbeidsregio Amersfoort, het UWV en GGZ Centraal voert adviesbureau Radar Advies een opdracht uit dat zich richt op participatie en herstel. Het project ‘participatie en herstel’ heeft als resultaat opgeleverd:

• goede samenwerkingsafspraken bij trajecten naar werk tussen GGZ Centraal, het UWV en gemeenten in de arbeidsmarktregio
• een overzicht van initiatieven gericht op het herstel en aanbevelingen We gebruiken dit om de mogelijkheden in Amersfoort uit te breiden, onder andere samen met Indebuurt033

Er wordt nog gewerkt aan een hulpmiddel waarmee cliënten vanuit eigen regie, maar met ondersteuning, kunnen werken aan een meer zelfstandige vorm van wonen.

Ondersteuning mantelzorgers

Indebuurt033 werkt aan een project Mantelzorg van mensen met psychische of psychiatrische problemen. Doel is het thema GGZ-mantelzorg onder de aandacht te brengen van inwoners en in het bijzonder hulpverleners die werken met mensen met psychiatrische problemen in de thuissituatie. Ook realiseert Indebuurt033 een specifiek op de GGZ-mantelzorger gericht ondersteuningsaanbod. Het project loopt tot eind 2020. Kijk voor meer informatie op de website van Indebuurt033.

Vroegtijdige signalering

In dit project is de samenwerking versterkt tussen wijkteams, FACT-teams (ambulante GGZ) en partners die ‘bemoeizorg’ bieden, zie de website van ZonMw. De bemoeizorg is gaan werken als 1 team met 1 ingang: TeamBAS. Er zijn samenwerkingsafspraken gemaakt tussen wijkteams, FACT en TeamBas.

Er zijn al samenwerkingsafspraken tussen de woningcorporaties, wijkteams en GGD Regio Utrecht over het voorkomen en het op tijd signaleren van huisuitzettingen. Dit project is bekostigd met subsidie van ZonMW.

Advies en melding

De GGD regio Utrecht heeft het Meld- en Adviespunt Bezorgd ingericht. Iedereen met zorgen over anderen kan daar terecht. De pilot om het meldpunt in te richten werd bekostigd met subsidie van ZonMW.

Passend vervoer

Het vervoeren van mensen met psychische problemen of met verward gedrag hoort niet thuis bij de politie en ook niet bij de ambulance als er geen somatische problemen zijn. GGZ Centraal is in overleg met partners een pilot project passend vervoer gestart in hun hele werkgebied, met een projectsubsidie aangevraagd bij ZonMW. De pilot loopt door in 2020 in afwachting van aanpassing van landelijke wetgeving over vervoer van mensen met psychische problemen.

Passende ondersteuning

In overleg met partners is de samenwerking verbeterd tussen wijkteams, bemoeizorg en FACT-teams. Hiermee willen de partners goede en passende ondersteuning bieden aan de cliënt. Ook voor dit project  is subsidie verstrekt door ZonMW.

Bemoeizorg

Niet iedereen die hulp of zorg nodig heeft, wil dat. Contact met mensen waar zorgen over zijn en die uit zichzelf geen hulp vragen of aanvaarden, wordt bemoeizorg genoemd. Bijvoorbeeld voor mensen die zichzelf ernstig verwaarlozen of veel overlast veroorzaken.

Bemoeizorg in Amersfoort wordt in opdracht van de gemeente Amersfoort uitgevoerd door twee teams: TeamBAS (voor volwassenen) en het JIT (voor jongeren en jongvolwassenen tot 27 jaar). GGZ Centraal, de Tussenvoorziening, EFM Support, Jellinek, het Leger des Heils, Kwintes, Indebuurt033 en Abrona leveren de medewerkers die TeamBAS en het JIT vormen.

Een meldingsformulier is aan te vragen via info@jitamersfoort.nl en info@basamersfoort.nl.

Aanmelden

Mensen met problemen op meerdere levensgebieden en op wie reguliere hulpverlening onvoldoende aansluit, kun je aanmelden bij het JIT of TeamBAS. Bij spoed zoeken de teams dezelfde dag nog contact met de aanmelder of degene die aangemeld wordt. In andere gevallen wordt binnen 2 werkdagen contact gelegd. Het hulpverleningstraject loopt zo lang als nodig is om samen met de cliënt en zijn of haar sociale netwerk aan duurzame oplossingen te werken.

Een melding maak je via het aanmeldformulier. Als je je zorgen of vragen wilt voorbespreken, kun je contact opnemen met het aanmeldpunt. Da is elke werkdag van 9.00 tot 16.00 te bereiken
via telefoonnummer 06 25 01 47 86.

In 2019 hebben we met partners afgesproken hoe we in complexe cases tot passender oplossingen komen. Er wordt onder andere gewerkt via de doorbraakaanpak en partners maken afspraken met elkaar in de veldtafel beschermd wonen, zo nodig aangevuld met GGZ-organisaties.

Gewoon Thuis

Kwintes voert het project Gewoon Thuis uit. Gewoon Thuis is een nieuwe vorm van ondersteuning, waarbij je zo veel mogelijk zelfstandig thuis woont. Uniek aan Gewoon Thuis is dat je op ieder moment van de dag, avond, nacht en weekend contact op kunt nemen met je begeleider. Lees meer over het project op de website van Kwintes.

Housing First

De Tussenvoorziening voert in Amersfoort een pilot Housing First uit. Housing First is individueel begeleid wonen voor mensen die dak- of thuisloos zijn. Er is sprake van meervoudige, complexe psychiatrische problematiek, vaak in combinatie met verslavingsproblematiek. Mensen krijgen eerst een woning aangeboden en in tweede instantie worden ze begeleid en gemotiveerd om hulp of behandeling te aanvaarden. Lees meer over de pilot op de website van de Tussenvoorziening.

Programma wonen en zorg

In het programma Wonen en Zorg werkt de  gemeente samen met woningcorporaties en andere partners aan de vraagstukken rondom passende huisvesting en zorg voor kwetsbare doelgroepen.

Urgentieregeling sociale huurwoningen

Inwoners die mogelijk aanspraak maken op urgentie, kunnen een aanvraag indienen via de website Urgentiewijzer gemeente Amersfoort. Cliënten van een zorginstelling of die in de maatschappelijke opvang zitten en die er aan toe zijn om uit te stromen naar een zelfstandige woning, worden direct bemiddeld. Dit houdt in dat deze mensen rechtstreeks bemiddeld worden naar een zo veel mogelijk passende woning en woonomgeving. 

Zorg en straf

In sommige situaties kan de veiligheid van de cliënt of de omgeving in gevaar komen. Als het gaat om woonoverlast, dan coördineert de gemeente de inzet van de betrokken partijen. Dat gebeurt via de persoonsgerichte aanpak. Op de website van de politie lees je daar meer over.

Amersfoort neemt deel aan het project van de Veiligheidsregio Midden Nederland. Dit project richt zich op personen met verward gedrag en gevarenrisico. Daar zijn, naast GGZ-instellingen en gemeenten, in veel gevallen ook OM, politie, Reclassering en het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP) bij betrokken. In dit project gaat het om plaatsing van de cliënt op een passende plek, warme overdacht tussen instellingen en goede informatie-uitwisseling. Met de partners is dit ‘schakelpunt’ in de eerste fase verkend. Onder andere welke rol het schakelpunt moet hebben. ZonMW heeft subsidie verstrekt om in een pilot het schakelpunt echt vorm te geven.

Cijfers

In Nederland bieden verschillende bronnen informatie over mensen met verward gedrag. Bijvoorbeeld registraties bij de politie, GGD meldpunten, en regionaal ambulancevervoer. Op basis van een aantal van deze bronnen is in pilots in de GGD-regio’s Utrecht en West-Brabant geprobeerd om regionaal de groep personen met verward gedrag en de onderliggende problematiek in beeld te brengen.  

De bedoeling van de pilots is de verdere ontwikkeling van gemeentelijk of regionaal beleid met cijfers en informatie te ondersteunen.

In 2020 is de Wet verplichte GGZ in werking getreden. Het is de opvolger van de Wet Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ). De wet is bedoeld om de rechtspositie van cliënten te versterken, om zoveel mogelijk dwang te voorkomen en te beperken en de kwaliteit van verplichte zorg te verhogen. Er zijn veel raakvlakken met de bovengenoemde bouwstenen en daarom wordt bij de uitvoering van de nieuwe wet door dezelfde partners (zie hieronder) samengewerkt.

Betrokken bij de ontwikkeling om de ondersteuning aan mensen met verward gedrag te verbeteren, zijn onder meer: gemeenten, vertegenwoordiging van cliënten, hun naasten, zorgverzekeraar Zilveren Kruis, Indebuurt033, huisartsen Eemland, wijkteams, aanbieders van ambulante begeleiding en van dagactiviteiten, schuldhulpverlening, FACT-teams (ambulante GGZ), aanbieders van bemoeizorg, verslavingszorg, opvang en beschermd wonen, GGD regio Utrecht, GGZ Centraal, woningcorporaties, de RAVU, politie, openbaar ministerie, Bureau RVS en Veiligheidshuis Utrecht.