Cultuur tegen eenzaamheid

Eenzaamheid is een groeiend probleem in Europa. In Amersfoort ervaart bijna de helft van de inwoners dit soms, en ongeveer 15% zelfs structureel. Het netwerk laat zien dat cultuur en creativiteit verbindend werken: ze brengen mensen bij elkaar, geven betekenis aan plekken en maken ruimte voor nieuwe ontmoetingen.

Het netwerk volgt het voorbeeld het Hongaarse voorbeeldproject CUP4Creativity in Újbuda (Boedapest). Daar kreeg een wijk nieuw leven. Dit gebeurde door creatieve plekken te maken, kleine subsidies te geven aan bewoners voor hun ideeën en een ronde tafel te organiseren. Aan die tafel spraken bewoners, ondernemers en de gemeente samen over het beleid. Deze manier van werken – cultuur met bewoners in plaats van voor bewoners – is de basis.

In Amersfoort is ook een URBACT-groep opgezet. Impact033 en kunstenaar Jeroen Fikkers co-leiden het proces. De groep bestaat uit dertig actieve leden (bewoners en professionals) en nog eens ruim honderd geïnteresseerden. Via creatieve co-creatiesessies, world cafés en open space-bijeenkomsten werken deelnemers gelijkwaardig samen. 

De internationale samenwerking geeft veel inspiratie. Zo gebruikt Bielsko-Biała (Polen) een “boom van eenzaamheid” om oorzaken in kaart te brengen en jongeren te betrekken. Sandyford (Ierland) richt zich juist op diversiteit in een zakenwijk, met storytelling-sessies om gemeenschapsgevoel te versterken. In Dubrovnik (Kroatië) zoeken bewoners naar balans tussen toerisme en leefbaarheid, terwijl l’Horta Nord (Spanje) kleine buurtinitiatieven inzet om bewoners te activeren. Elk voorbeeld laat zien dat er geen standaardoplossing is, maar wel een breed palet aan methoden die we in Amersfoort kunnen vertalen.

Voor Amersfoort zijn er drie belangrijke lessen. Ten eerste dat kleine experimenten (testing actions) veel inzicht geven, ook als ze niet direct slagen. Ten tweede dat participatieve governance – bewoners, professionals en gemeente samen verantwoordelijk – de sleutel is tot duurzame verandering. En ten derde dat cultuurbeleid pas echt werkt als het de verhalen en talenten van bewoners centraal stelt.

Met Reinventing Culture in Urban Places laten we zien dat cultuur niet alleen voor plezier is. Cultuur helpt ook om mensen te verbinden, zich goed te voelen en samen sterk te staan. Samen met onze Europese partners blijven we de komende jaren experimenteren en leren, zodat Amersfoort steeds beter weet hoe cultuur kan bijdragen aan minder eenzaamheid en meer verbondenheid.

Wil je ook bijdragen aan nieuwe oplossingen tegen eenzaamheid in onze stad? Kom dan naar de volgende bijeenkomst van de URBACT Local Group Amersfoort op donderdag 27 november van 13.30 tot 16.30 uur in Projecthuis Madiba. Iedereen is welkom om mee te denken en te doen! Meld je aan via hallo@impact033.nl.