Eikenprocessierups

Voorrang

In een aantal gevallen behandelen wij meldingen met voorrang:

• Bij openbare speeltuinen, schoolpleinen en kinderdagverblijven, zodat kinderen daar veilig kunnen blijven spelen.
• De directe omgeving van het Meander Medisch Centrum.
• Bij meldingen van extreme allergie (levensbedreigende klachten waarvoor een arts moet worden ingeschakeld. Extreme jeuk is geen reden tot voorrang)

Extreme allergie

Ben je extreem allergisch voor de eikenprocessierups? Vraag je huisarts of medisch specialist om een doktersverklaring waarin staat dat de eikenprocessierups voor jou levensbedreigend is. Kom met deze doktersverklaring naar de receptie van het Stadhuis. Je adres wordt dan op de voorrangslijst gezet. Vanwege de wet op de privacy (AVG) mogen wij je doktersverklaring alleen op het Stadhuis inzien. Digitale verzoeken of verklaringen per post kunnen wij niet behandelen.

Eikenprocessierupsen vervellen 6 keer in hun leven. In de derde fase krijgen ze brandharen. Die kunnen zorgen voor klachten als jeuk, huiduitslag of irritatie aan ogen of luchtwegen. Die derde levensfase startte de afgelopen jaren rond de maand juni. Blijf daarom vanaf dat moment uit de buurt van bomen waar de rupsen zitten. Zit, lig of speel er niet onder. Dat geldt ook voor huisdieren, want ook zij kunnen er last van hebben. Ben je in contact geweest met de eikenprocessierups? De GGD Leefomgeving geeft tips wat je dan kunt doen.

In Amersfoort staan ruim 20.000 eikenbomen. Vanaf juni tot en met augustus worden alle nesten in eiken in stedelijk gebied weggezogen.

Ben je in contact geweest met de eikenprocessierups? Voorkom dat de brandharen zich verder verspreiden. De GGD Leefomgeving geeft hierover het volgende advies:

• strip de huid direct na blootstelling met plakband
• spoel daarna de huid en ogen met lauw water
• was besmette kleding goed (het liefst op 60 graden)

Meestal verdwijnen de klachten binnen enkele dagen tot 2 weken vanzelf. Bij hevige jeuk kunnen middelen tegen de jeuk verlichting geven. Zijn de klachten ernstiger of duren ze langer, dan is het verstandig om naar de huisarts te gaan.

Honden en katten hebben door hun beschermende vacht minder last van jeuk door de brandharen van de rups. Wel is er kans op irritatie van ogen, neus en bek. Is je hond of kat in aanraking geweest met de eikenprocessierups? Spoel de bek dan met water. Het is verstandig hierbij handschoenen te dragen om zelf geen irritaties te krijgen. Neem contact op met een dierenarts als je huisdier klachten blijft houden.

Dit zijn de eikenprocessierups en de eikenprocessievlinder. De rups komt voor in eiken en in bomen die naast eiken staan. De rupsen hebben lange, witte ‘haren’. De vlinders hebben donkere dwarslijnen en vliegen tot september.

De eitjes komen in april of mei uit, tegelijk met de eerste bladeren van de eik. De rupsen zijn dan oranjeachtig gekleurd. De kleur van de rupsen verandert in een grijsgrauw met witte ‘haren’. Na de derde vervelling krijgen de rupsen de donkere brandharen op de rug.

De rupsen vervellen 6 of 7 keer voordat ze in een onopvallende nachtvlinder veranderen. Begin september zetten de vrouwtjesvlinders hun eitjes af in de toppen van eikenbomen.

Preventief bestrijden

Gemeente Amersfoort is in 2023 gestopt met preventief bestrijden. Vanaf 2019 is de rups jaarlijks preventief bestreden. Tegelijkertijd zette de gemeente volop in op natuurlijke bestrijding. Daardoor is de plaagdruk (het aantal rupsen en nesten plus het aantal klachten daarover) inmiddels zover gedaald dat preventief bestrijden niet meer nodig is. De natuurlijke bestrijding ontwikkelt zich steeds verder. Samen met het wegzuigen van nesten zorgt die methode dat we de overlast van de eikenprocessierups voldoende kunnen beheersen.    

Controleren en wegzuigen

Vanaf het moment dat de eikenprocessierupsen voor de derde keer vervellen kunnen de brandharen overlast veroorzaken. Dit is ook de periode waarin de rupsen bij elkaar komen in nesten die de bestrijder kan wegzuigen.

De bestrijdingstijd per boom is erg verschillend. Dit hangt af hoeveel nesten er in de boom zitten en of deze nesten vanaf de grond of met een hoogwerker bestreden moeten worden. De bomen die zijn behandeld, markeren wij op  de eikenbomenkaart op Amersfoort in Beeld. De kaart werken we dagelijks bij met de nieuwste informatie. Er bestaat altijd een kleine kans dat de rupsen terugkeren. Blijf dus altijd goed uitkijken.

Natuurlijke bestrijding

In 2019 is de gemeente begonnen met het natuurlijk bestrijden van de eikenprocessierups. Doel is zoveel mogelijk natuurlijke vijanden van de rups aan te trekken. We hangen bijvoorbeeld mezenkasten en vleermuiskasten op. Ook maaien we de bermen minder intensief. Die worden daardoor aantrekkelijker voor de vogels, insecten en vleermuizen die het eitje en de larve, rups en vlinder opeten.

Wat kun je zelf doen?

Bestrijding op eigen terrein

Zie je eikenprocessierupsen in bomen op je eigen terrein? Dan ben je zelf verantwoordelijk voor bestrijding. We raden af om de bestrijding zelf te doen. Je kunt het beste een gespecialiseerd bedrijf vragen de nesten weg te halen. Bijvoorbeeld een hovenier, boomverzorger of ongediertebestrijder.

Natuurlijke bestrijding bevorderen

Je kunt de natuurlijke bestrijding helpen door je eigen terrein zo in te richten en te beheren dat die aantrekkelijk is voor de natuurlijke vijanden van de rups. Leg bijvoorbeeld bloemrijke borders aan en hang een mezenkast op. Op de website van Milieu Centraal lees je er meer over. Op de website van de vogelbescherming vind je alles over nestkasten voor mezen.